„Pomyślałem o labiryncie labiryntów, o krętym, rosnącym labiryncie, który obejmowałby przeszłość i przyszłość, i który ogarniałby w jakiś sposób gwiazdy"*

Sto lat temu, w 1925 roku, Jorge Luis Borges wydał w Argentynie pierwszą prozatorską książkę: Inquisiciones (Dociekania). Pretekst to nikły, ale każdy pretekst do ponownego czytania i dyskutowania o twórczości argentyńskiego Mistrza jest dobry. W 2025 roku Państwowy Instytut Wydawniczy zaprasza do uczestniczenia w wydarzeniach w ramach festiwalu Labirynt Borges. Wywierając olbrzymi wpływ na kształt literatury światowej, Borges pozostawał wierny przekonaniu o wielości znaczeń, wobec których człowiek czuje się bezradny. Festiwal ma na celu zaproszenie młodych czytelników do lektury, podsumowanie i rewizję kontekstów Borgesowskich dzieł, ale też szukanie dla nich nowych ścieżek. Partnerem wydarzenia jest Instytut Cervantesa.

Nazwa festiwalu nawiązuje do jednego z ulubionych motywów Borgesa – mówi Anna Karczewska z Państwowego Instytutu Wydawniczego – ale dla mnie sama postać latynoskiego mistrza opowieści: jego życiorys, jego przyjaźnie, literacka pajęczyna oplatająca cały świat to coś na kształt labiryntu, z którego nie chce się wychodzić.

Festiwal Labirynt Borges został zainaugurowany 25 sierpnia w księgarni PIW-u spotkaniem Urodzinowego Klubu Książkowego, które poprowadziła Eliza Kącka.

Od września do połowy grudnia w księgarniach i bibliotekach w całej Polsce będą odbywały się warsztaty, spotkania klubów czytelniczych, rozmowy, panele naukowe i kluby książki poświęcone bardziej i mniej znanym tytułom z bogatego dorobku Jorge Luisa Borgesa. Powstanie też seria mini-wykładów online jemu poświęconych.

10 października – z okazji Nocy Księgarń – w siedzibie Państwowego Instytutu Wydawniczego przy ul. Foksal 17 w Warszawie odbędzie wyjątkowe wydarzenie: Diaporama Borges. To projekt łączący muzykę, sztuki wizualne i literaturę. W księgarni odbędzie się koncert zespołu Kirszenbaum. Dwóch „literackich” muzyków: tłumacz Kacper Szpyrka i pisarz Jakub Wiśniewski zagra improwizacje do performatywnego czytania fragmentów próz Borgesa. Warstwa dźwiękowa zostanie wzbogacona wizualizacjami, a całość wydarzenia – audiodeskrypcją.

Na kierunku Twórcze pisanie Uniwersytetu Łódzkiego planowane są warsztaty „Pisanie Borgesem” i konkurs na opowiadania w jego duchu. Wydarzenie w ramach festiwalu planowane są m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Poznaniu, Krakowie, Rudzie Śląskiej i Radomiu.

Najważniejszym punktem festiwalu będzie wizyta Alberta Manguela – erudyty, pisarza, tłumacza i redaktora. Manguel znany jest przede wszystkim z książek poświęconych historii czytania i bibliotekom: monumentalnego Słownika miejsc wyobrażonych napisanego wspólnie z Giannim Guadalupim, Historii czytania czy eseju Pożegnanie z biblioteką. Pisarz był przyjacielem i lektorem ociemniałego Borgesa oraz jego następcą jako dyrektor Biblioteki Narodowej Argentyny. 8 grudnia w Nowym Teatrze w Warszawie odbędzie się spotkanie z Albertem Manguelem, które poprowadzi dyrektor Instytutu Książki Grzegorz Jankowicz.

16 października ukaże się kolejna książka z borgesowskiej podserii. Na tom składa się 13 opowiadań zebranych w Księdze piasku z 1975 roku oraz zbiorek Pamięć Szekspira z roku 1983. Borges, swobodnie wykorzystując wątki kulturowe, historyczne, literackie i filozoficzne, podejmuje – dobrze znane jego czytelnikom – tematy sobowtóra, miłości, przeznaczenia, domniemanej herezji, odwiecznych, składających się z jednego wyrazu dzieł czy niepoznawalnej i fascynującej księgi, nieprzebranej jak piasek. Całość w przekładzie i z przypisami Andrzeja Sobola-Jurczykowskiego.

Plakat: Tomasz Frycz

PROGRAM FESTIWALU w budowie:

Księgarnia PIW-u

25 sierpnia, godz. 18.00 - Urodzinowy Klub Książkowy (LINK)

Księgarnia PIW-u

8 października, godz. 18.00 - Czy Jorge Luis Borges był pisarzem gatunkowym? Spotkanie z udziałem Barbary Sadurskiej, Wojciecha Chmielarza i Wojciecha Guni. Prowadzenie: Anna Karczewska.

Księgarnia PIW-u

10 października, godz. 19.00, Noc Księgarń - Diaporama Borges. Muzyka/słowo/obraz.

Podczas wydarzenia hipnotyzującej muzyce zespołu Kirszenbaum będzie towarzyszyło czytanie performatywne tekstu Jorge Luisa Borgesa w wykonaniu Marty Eloy Cichockiej. Wstęp wolny. Ilość miejsc jest ograniczona zapraszamy do zapisów na adres a.karczewska@piw.pl.

Nowy Teatr, Warszawa, ul. Madalińskiego 10/16

8 grudnia, godz. 19.00 - Spotkanie z Alberto Manguelem, lektorem i przyjacielem Jose Luisa Borgesa poprowadzi Grzegorz Jankowicz.

Plakat wydarzenia przygotował twórca okładek do książek Borgesa – Tomasz Frycz.

*(Fragment pochodzi z tekstu Tlön, Uqbar, Orbis Tertius, należący do zbioru Fikcje)